Geen enkel moment is nog dood

(van Annick) “Dankzij onze smartphone is geen enkel moment nog dood” Dit artikel in De Standaard gaf me een idee voor een blog.

Ik herinner me wachten op de bus als kind, mensjes kijken op een terras, dagdromen in de zon, figuren ontdekken in de wolken,… Rustpunten. Zo broodnodig voor ons arme brein dat nu constant op ‘aan’ staat en voor velen van ons langzaam maar zeker oververhit raakt/is.

Als kind/tiener deed ik dit onbewust. Later, lang voor ik besefte dat mijn brein niet gemaakt is om constant ‘aan’ te staan, begon ik te zoeken naar manieren om mijn knop (van gedachten) uit te zetten. Ik begon te mediteren, ontdekte yoga, … Maar het was moeilijk. Als je zoveel ballen in de lucht moet houden (kinderen, werk, huishouden, relatie, sociaal leven, etc, etc), is echt niks doen (laat staan ‘niet denken’) een uitdaging. Ik kon het niet, zo gewoon even niksen, ik voelde me altijd schuldig. Ongetwijfeld zat mijn (katholieke) opvoeding daar voor iets tussen. Maar instinctief begon ik wel te voelen dat ik moest doorzetten want dat ik me anders niet goed voelde. Ik moest weer leren luisteren naar mijn lichaam (nog iets dat velen onder ons verleerd hebben).

Nu zeil ik de wereld rond op een zeilboot en geniet ik op lange oceaantochten van het nietsdoen. Ik kijk weer naar de wolken en staar naar de golven. ‘s Nachts op wacht verbaas ik me over de miljoenen sterren zichtbaar dankzij het ontbreken van lichtpolutie. Ik vul de dagen met ja met wat, de dagen gaan gewoon voorbij, ik heb nooit het gevoel dat ik iets zou moeten doen, dat ik nu wel lang genoeg gelezen heb of wat dan ook. Het is een ongelooflijk gevoel van vrijheid, van rust. Ik keek er zo tegenop om dagen, weken op de boot te zitten met niets rondom je maar nu geniet ik ervan. Ik kom helemaal tot rust en het doet mijn lijf en leden goed.

Tijdens deze overtochten hebben we geen bereik. Maar zodra we ergens aankomen, gaat de gsm aan. Contact met het thuisfront belangrijk voor mijn emotioneel welzijn. Het is ook de enige manier om rekeningen te betalen, correspondentie af te handelen, etc. We gebruiken de gsm ook om nieuwe plekken te researchen, de weg te vinden in al deze exotische gebieden al is het maar in onze zoektocht naar een supermarkt. Of je wordt lid van cruiser groepen op facebook want je vindt er nuttige info allerlei. Cruisers zijn over het algemeen heel sociaal, maken gemakkelijk contact, delen hun ervaringen, kennis en tijd. En zo maak je vrienden en die vrienden schrijven over hun ervaringen op websites, bloggs. Je bent benieuwd elke keer je een melding van een nieuwe blog ontvangt en die lees je dan op je smartphone. En apps, ik heb nog nooit zoveel apps gehad, app om recepten op te slaan en te delen, app om audiobooks of podcasts te beluisteren, zelfs een app om spaanse werkwoorden te oefenen. Dit alles heeft een negatief effect op mijn contacthours met dit kleinood.

Als het waar is dat de smartphone de verveling de facto heeft uitgeroeid dan is dit tragisch. Want ook jonge kinderen hebben smartphones en hun brein is nog elastisch en bijgevolg nog meer onderhevig aan overbelasting. Uit verveling groeit creativiteit. Kijk naar kinderen. Ze vervelen zich nooit lang, voor je ‘t weet zijn ze aan het spelen, fantaseren, creeren Kinderen moeten echt niet heel de tijd geentertained worden. In hetzelfde artikel las ik ook dat de meesten onder ons de smartphone ook meenemen naar het toilet, gevaarlijk. Kans op aambeien omdat je langer op het toilet zit. Wees gewaarschuwd.

Hierin dus mijn dilemma, enerzijds mijn nood aan verveling en anderzijds mijn behoefte aan contact, informatie.

Verveling, je wilt iets doen maar je kunt niet, bv je zit vast in de file. Of je wilt iets doen maar je weet niet wat, het ontbreekt je aan inspiratie. Verveling is dus een signaal aan jezelf. Je bent ofwel overgestimuleerd of ondergestimuleerd. Verveling zegt je dat het tijd is om van activiteit te veranderen of om er een te zoeken. Het is een negatief gevoel. Nochtans is het geen goede zaak dat we ons nog zo weinig vervelen want onze geest moet kunnen dwalen om goed te functioneren. Afwezige tijd is tijd waarin de geest naar binnen kan keren in plaats van te reageren op wat van buitenaf komt. Alleen dan kan ons brein de diepte ingaan en weer bovenkomen met een oplossing of een fris idee. Ons brein heeft ontzettend veel paden en verbindingen. Als je voortdurend oppervlakkige prikkels tot je neemt, kun je die complexiteit – en daarmee je creativiteti en probleemoplossend vermogen – niet meer aanboren. In die lege momenten gaat je default brein aan. Dit is het hersenwerk dat gedachten, associaties en dagdromen produceert. Het werkt altijd op de achtergrond maar wordt pas volop actief als je niets doet of toch niet druk bezig bent. Hoe vaak vind je niet een oplossing of een goed idee tijdens het strijken, het wandelen met de hond, het gras afrijden. Allemaal bezigheden waar we ons brein niet overmatig gebruiken. In de afwezige tijd ga je begrijpen wat je meemaakt. Je kan ook achterhalen wat je belangrijk vindt, wat zin heeft. En zo kan leegte, verveling iets positiefs worden. Als er leegte is, vul je die altijd wel in zoals kinderen altijd zullen beginnen spelen. Verveling is een oordeel op de leegte maar verveling kan overgaan in ontspanning als je aanvaardt dat er even niets moet, kan je rustig worden. Zoals 10.000 stappen per dag is geregeld niets doen of je even vervelen cruciaal voor onze gezondheid.